Lees in het onderstaand artikel van het NRC over de invloed van de werkomgeving. Herkennen we ons hierin of ligt het toch genuanceerder?

Miljoenen Nederlanders hebben chronische klachten. Ons werkis een grote bron van stress, begin daarom op de werkvloer met de bestrijdingervan, schrijft Mikkel Hofstee.

Mikkel Hofstee is directeur- oprichter van Lifeguard,trainingsbureau voor vitale organisaties.

We besteedden in Nederland afgelopen jaar 100 miljard euroaan gezondheidszorg . Dat is ongeveer 13 procent van ons bruto binnenlandsproduct. Daarmee is de gezondheidszorg een belangrijke economische motor, zouje kunnen zeggen, maar die draait dan wel ten koste van veel mensen metblijvende gezondheidsklachten.

Er zijn inmiddels ongeveer 9,9 miljoen Nederlanders met eenchronische aandoening. Omdat de meerderheid van deze mensen hier geen klachtenbij ervaart, zou je kunnen stellen dat onze gezondheidszorg redelijkfunctioneert, of dat we wellicht overdiagnosticeren. Niettemin stijgt hetaantal mensen met meerdere chronische aandoeningen . Dat komt niet alleendoordat we ouder worden. Blijkbaar hebben we met al onze zorguitgaven geenantwoord op het voorkomen van vele ziekten. We proberen wel wat metleefstijlprogramma’s, maar dat zijn vaak slechts ymptoombestrijdingen.

Uiteraard blijven artsen met de beste bedoelingen patiëntenoplappen. Maar ze zien met professionele desillusie dat mensen niet chronischbeter worden. Daarom pleit ik ervoor gezondheid uit het medische domein tehalen. De arts kan ziekten bestrijden, maar niet onze gezondheid op peil houdenin de huidige maatschappij.

We moeten ons richten op de oorzaken van onze ongezondheid.Het is tijd om de toxische omgeving die we hebben geschapen, eens grondig aante pakken. We hebben namelijk met elkaar niet alleen een ‘obesogene’ omgevinggecreëerd, een omgeving die het uitlokt om dik te worden, maar ook een‘stressogene’omgeving, een omgeving waar we makkelijk chronische stresservaren. Die chronische stress is direct of indirect de oorzaak van zeker dehelft van alle zorgconsumptie en tenminste de helft van alle arbeidsverzuim,schreven psychiater Bram Bakker en econoom Martijn van Winkelhof eerder in NRC.

De obesogene omgeving lijkt me een taak die de overheid vrijmakkelijk kan aanpakken – voer belasting in op suiker, tabak, alcohol enslechte vetten, verlaag de btw voor groenten en fruit, en deel de publiekeruimte zo in dat we veel meer gaan bewegen. De stressogene omgeving ishardnekkiger. De snelheid van veranderingen, nieuwe technologie en deprestatiemaatschappij helpen niet mee. Mensen hebben daardoor een gevoel vanmachteloosheid, uitgedrukt in zinnen als: ‘ja, maar zo gaat het nu eenmaal’.

De tijd is rijp voor een andere benadering van onzegezondheid. Die zal beginnen bij bedrijven, omdat er daar ook economischebelangen op het spel staan. Bovendien behoren werkgevers ook tot dehoofdschuldigen aan het creëren van een stressogene omgeving. Roken is slecht,maar van een slechte baas of beroerde werkomgeving word je misschien wel veelzieker. Denk alleen aan alle goedbedoelde centralisatie-operaties en eindelozeregeldruk bij grote instanties. Zo moet je verlof aanvragen in ingewikkeldeonline-systemen en moet een verjaardagstaart bij wijze van spreken via hethoofdkantoor besteld worden. Alles in het kader van efficiëntie,aandeelhouderswaarde en het vermijden van fouten.

In veel bedrijven wordt om zelfredzaamheid van werknemersgevraagd, terwijl tegelijkertijd regels en procedures worden ingevoerd dieuitdrukken: werknemers zijn niet te vertrouwen. Ons oeroude stresssysteem wordtvervolgens door dit wantrouwen geactiveerd. Is het echt zo dat werken bij eengroot bedrijf ziekmakend is? Het lijkt er wel op als we de statistiekenbekijken.

Bij een groot bedrijf is het verzuim drie keer zo hoog alsbij een bedrijf tot tien werknemers (5,6 procent tegenover 1,8 procent in heteerste kwartaal van 2019). Waarom accepteren we dat? En kunnen we onze artsenvragen om onze rotzooi op te ruimen – gevolg van slecht leiderschap, gebrek aanautonomie en te weinig ruimte en aandacht voor het menselijk kapitaal? Laten webij grote organisaties beginnen met op een nieuwe manier naar de inzetbaarheiden gezondheid van medewerkers te kijken –we zien de omwenteling al plaatsvindenbij enkele voorlopers. Vanwege loondoorbetaling bij ziekte en hogere socialepremies als medewerkers ziek uit dienst gaan, gaat het bij bedrijfsgezondheidnu vaak om beheersing. Bedrijfsartsen worden verzuimboeren, arbodiensten lijkenvooral te focussen op het vermijden van risico’s. We kunnen ook een andersysteem inrichten, gebaseerd op oprechte aandacht en vertrouwen, in plaats vanop risicomanagement. We leven in een periode waar goede medewerkers schaarszijn, waar we langer moeten doorwerken en dus moeten voorkomen dat mensenarbeidsongeschikt worden. Dat is iets waar overheid, vakbonden,ondernemingsraden en werkgevers het niet oneens over kúnnen zijn. Met het oog opde robotisering en toenemende onzekerheid in de wereld, zou je als grotewerkgever juist het menselijk kapitaal extra weerbaar kunnen maken. Ik durf testellen dat het feit dat medewerkers bij mijn bedrijf in vaste dienst zijn,bijdraagt aan hun gezondheid.

Waarom is dat bij grote bedrijven soms niet zo, ook albieden ze vaak prachtige opleidingsmogelijkheden en carrièreperspectieven? Weweten uit onderzoek dat werken een belangrijke voorwaarde voor gezondheid is,maar als we werk zo organiseren dat het tot chronische stress leidt, dan zijnwe met elkaar ronduit dom bezig.